Prawdopodobnie decyzja ta, podobnie jak w przypadku stanowiącego dzisiaj część Gniewoszowa miasteczka Granica (lokowanego w 1735 roku przez Myszkowskich), wiązała się z chęcią ściągnięcia osadników żydowskich. Obie osady były korzystnie położone przy trakcie prowadzącym z Warszawy do Lublina i dalej na Ruś. Żydowscy przybysze cieszyli się opieką właścicieli dóbr, którymi po Gniewoszach byli Szembekowie, Mycielscy i Działyńscy. Już w 1748 roku na terenie Gniewoszowa istniała drewniana synagoga; kolejną, także drewnianą, wybudowano na przełomie XIX i XX wieku. Również Żydzi z Granicy otrzymali zgodę na wybudowanie własnej synagogi, co miało miejsce w 1751 roku. U schyłku istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów (k. XVIII w.) w parafii Oleksów, obejmującej Gniewoszów, mieszkało około 250 Żydów (ponad 15% ogółu ludności).

Epoka zaborów przyniosła dynamiczny rozwój sąsiadujących ze sobą społeczności. W 1827 roku w Gniewoszowie żyło już ponad 650 Żydów (66% ogółu mieszkańców), a w Granicy niespełna 850 (82%). Po 1870 roku pozbawione praw miejskich Gniewoszów i Granica zostały połączone przez administrację rosyjską w jedną gminę. W 1908 roku urzędnicy carscy stworzyli na powrót dwie osobne gminy żydowskie, ale po odzyskaniu niepodległości władze polskie traktowały znów wyznawców judaizmu z tych dwóch miejscowości jako jedną gminę żydowską z siedzibą w Gniewoszowie. W latach 1918–1939 w skład gminy wchodziły miejscowości Gniewoszów, Granica, Sieciechów i Garbatka. W 1925 roku jej społeczność liczyła ponad 2500 osób. Spis powszechny przeprowadzony w 1931 roku wykazał, że kahał gniewoszowski miał dwa domy modlitw, mykwę i dwa cmentarze: zmarłych z Gniewoszowa chowano na cmentarzu przy ulicy Oleksowskiej, z Granicy —przy ulicy Lubelskiej.

W okresie międzywojennym zrośnięte już całkowicie Gniewoszów i Granica zachowały charakter osady rzemieślniczo-handlowej z przewagą ludności żydowskiej — na początku lat 20. XX wieku gmina licząca ponad 1200 członków stanowiła jeszcze 65% ogółu ludności. Do wybuchu drugiej wojny światowej większość warsztatów rzemieślniczych znajdowała się w rękach Żydów, zwłaszcza zakłady bednarskie, szewskie, tkackie, krawieckie, kaszarnie, a także piekarnie, stolarnie i wytwórnia wody sodowej. W miejscowych kramach i sklepach handlowano między innymi zbożem, drobiem, artykułami spożywczymi, żelazem, naczyniami emaliowanymi i galanterią tekstylną. Dzielnica żydowska znajdowała się w rejonie rynku.

Przez cały okres międzywojenny liczebność gminy stale spadała: w 1933 roku kozienickie starostwo powiatowe szacowało ją jeszcze na ponad 2100 osób, ale tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej zamieszkiwało tu mniej niż 1600 Żydów. W zarządzie gminy dominowali syjoniści, mniejsze wpływy mieli ortodoksi.

Na początku drugiej wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, Gniewoszów został zajęty przez wojska niemieckie. Rychłej dewastacji uległy synagoga i oba cmentarze. Gmina żydowska została podporządkowana Judenratowi powołanemu w Radomiu. W grudniu 1941 roku Niemcy utworzyli w Granicy tzw. getto otwarte, w którym większość ludności stanowili Żydzi z innych miejscowości. W listopadzie następnego roku Niemcy wywieźli około 6000 Żydów do obozu zagłady w Treblince II (w większości poprzez getto w Zwoleniu, a 1000 bezpośrednio). We wrześniu 1945 roku pięciu spośród nielicznych ocalałych gniewoszowskich Żydów, którzy wrócili do swojego domu, padło ofiarą mordu z rąk nieustalonych i nieukaranych sprawców. Budynek dawnej synagogi w Gniewoszowie został po wojnie odbudowany i zaczął pełnić funkcję remizy Ochotniczej Straży Pożarnej.

Cmentarz żydowski w Gniewoszowie znajduje się około 200 metrów na północny zachód od rynku, przy ulicy Zacisze. Ogrodzony wtórnie teren cmentarza zajmuje działkę na planie trapezu o powierzchni 0,37 hektara. Data założenia nekropolii pozostaje nieznana, ale najprawdopodobniej powstała ona w połowie XVIII wieku, w okresie budowy pierwszej synagogi i funkcjonowania w Gniewoszowie przykahałku. Wiadomo, że w okresie międzywojennym teren cmentarza otaczało ogrodzenie z drutu kolczastego. Ostatni pogrzeb odbył się tu we wrześniu 1945 roku. Cmentarz został ostatecznie zniszczony w pierwszych latach po wojnie przez mieszkańców Gniewoszowa i okolicznych miejscowości, którzy rozebrali ogrodzenie, a nagrobki wykorzystali do prac budowlanych. W 1949 roku toczyło się dochodzenie w tej sprawie. W wyniku dewastacji wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu, a teren wykorzystywano jako pastwisko. W 1964 roku władze administracyjne wydały decyzję o zamknięciu nekropolii.

W 2014 roku, dzięki staraniom Fundacji Koret oraz potomków rodzin Cajfingerów i Ajdelmanów, przy współudziale Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, odbudowano częściowo ogrodzenie cmentarza. Granicę na odcinku bez ogrodzenia oznaczono rzędem kamieni. Na filarze bramy umieszczono tablicę z krótkim zarysem dziejów Żydów w Gniewoszowie i Granicy. Do muru przymocowano 12 odzyskanych nagrobków zachowanych w różnym stanie. W lipcu 2019 roku na cmentarzu odbyła się uroczystość, podczas której odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary mordu z roku 1945. Uczestniczyło w niej kilku Żydów wywodzących się z Gniewoszowa i ich rodziny.

W 2022 roku cmentarz został oznaczony pamiątkową tablicą w ramach Programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich na terenie Rzeczpospolitej Polskiej”.

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN